PT-76

 pływający konstrukcji radzieckiej.

W latach poprzedzających wybuch II wojny światowej Związek Radziecki zdobył ogromne doświadczenie w opracowywaniu czołgów pływających. W 1941 roku posiadał największą na świecie flotę czołgów desantowych. Jednak po walkach w początkowym okresie wojny dużą ich część stracono. Do końca wojny ze względu na pilniejsze sprawy nie budowano nowych konstrukcji tego typu. Po zakończeniu wojny postanowiono powrócić w ZSRR do budowy czołgów lekkich mających być uzupełnieniem czołgów podstawowych (dawniej średnich). Wynikało to z nowej doktryny wojennej w której głównym wrogiem stały się kraje Europy Zachodniej. W przypadku potencjalnego konfliktu z Zachodem, uznano, że głównym teatrem działań będzie Europa Środkowa, pełna naturalnych przeszkód wodnych takich jak jeziora, rzeki, bagna. W związku z tym pod koniec 1940 roku zostały opracowane i przyjęte wytyczne dla różnych pojazdów. Czołgi lekkie miały być używane w oddziałach rozpoznawczych i musiały być to pojazdy zdolne do pokonywania przeszkód wodnych z marszu. W końcu lat 40 -tych powstało parę prototypów takich wozów. Za najbardziej udany uznano "obiekt 740" opracowany w 1950 roku przez inż. N. Szaszmurina z instytutu WNII-100 w Leningradzie. Czołg ten odznaczał się najprostszą konstrukcją, najlepszymi własnościami nawigacyjnymi oraz największymi możliwościami pokonywania terenu bagnistego. W wodzie napędzany był pędnikami hydrodynamicznymi.

Kadłub pancerny czołgu został podzielony na trzy przedziały: przedni przedział kierowania, za którym znajduje się przedział bojowy przykryty wieżą z uzbrojeniem oraz tylny napędowy. Kierowca ma swoje stanowisko w osi wozu w przedziale kierowania. Miejsce zajmuje przez właz, do obserwacji służą mu trzy peryskopy. W przedziale bojowym swoje stanowiska mają dwaj pozostali członkowie załogi: dowódca-działonowy i ładowniczy. W stropie wieży wykonano duży właz wykorzystywany przez obu członków załogi a w tylnej części zamontowano wentylator do usuwania gazów prochowych. Dowódca zajmuje miejsce z lewej strony wieży. Do jego zadań oprócz obserwacji sytuacji na polu walki i dowodzenia czołgiem należy też niszczenie celów, a więc pełni dodatkowo rolę działonowego. Do obserwacji wykorzystuje trzy peryskopy osadzone w małej obrotowej wieży. Trzeci członek załogi, ładowniczy zajmuje miejsce z prawej strony wieży i ma do dyspozycji jeden peryskop. W tylnej części wozu znajduje się przedział napędowy.

Czołg PT-76 porusza się na dwunastu pojedynczych, ogumionych, wykonanych z lekkich stopów kołach nośnych. Koła osadzono na wahaczach wleczonych. Jako elementy sprężyste zastosowano wałki skrętne oraz amortyzatory hydrauliczne przy pierwszej i ostatniej parze kół nośnych. Koła napędowe znajdują się z tyłu pojazdu, napinające z przodu. Napęd czołgu w wodzie zapewniają pędniki strugowodne. Otwory zasysające wodę znajdują się pod kadłubem, natomiast główne otwory wylotowe z tyłu kadłuba. Dodatkowe otwory pomocnicze wylotowe znajdują się z boku kadłuba nad ostatnimi kołami nośnymi. Przymknięcie za pomocą specjalnych klap głównego wylotu powoduje wyrzucanie wody przez wylot pomocniczy i skręt czołgu na wodzie. PT 76 może pływać także do tyłu, w tym celu zamyka się oba główne wyloty i woda jest wyrzucana przez boczne pomocnicze otwory. Do pływania podnosi się też falochron. Pojazd wyposażono w dwie wydajne elektryczne pompy oraz awaryjną pompę ręczną służące do usuwania przeciekającej wody. Pierwsze serie produkcyjne czołgu nie były przystosowane do działania w warunkach użycia broni masowego rażenia.

Czołg został przyjęty na wyposażenie Armii Radzieckiej 6 sierpnia 1951 roku pod oznaczeniem PT-76, a następnie wszedł do użytku w armiach Układu Warszawskiego w tym do Ludowego Wojska Polskiego (LWP), które używało PT-76 w Jednostkach Obrony Wybrzeża oraz w pododziałach rozpoznawczych wojsk zmechanizowanych i pancernych. Dostawy sprzętu rozpoczęto w 1957 roku. Ostatnie 30 egzemplarzy czołgu służyło w LWP jeszcze na przełomie lat 80-tych i 90-tych. Konstrukcja czołgu PT-76 była rozwijana i kilkukrotnie modernizowana. Od 1959 roku produkowano wersję zmodernizowaną oznaczoną  jako PT-76B. Zastosowano w niej armatę D-56TS wyposażoną w układ stabilizacji armaty. Czołg wyposażono również w układ ochrony przed bronią masowego rażenia (ABC) i dodatkowe zbiorniki paliwa, co zwiększyło ich pojemność do 580 l. W późniejszym okresie dalszemu rozwojowi podlegało wyposażenie czołgu. Od 1967 roku karabin maszynowy SGMT zamieniano na PKT tego samego kalibru. Czołgi PT-76 produkowano do 1967 roku, łącznie zbudowano ich ok. 3039 sztuk.

Informacje

Dane podstawowe:

• Państwo: Związek Radziecki (ZSRR)
• Producent: ...
• Typ pojazdu: lekki czołg pływający
• Załoga: 3 osoby
• Prototypy: 1950
• Produkcja: 1951-1967
• Wyprodukowane egzemplarze: ok. 3039szt.

Dane techniczne:

• Uzbrojenie główne: armata D-56T lub D-56TM kal. 76,2 mm
• Uzbrojenie dodatkowe: sprzężony z armatą karabin maszynowy SGMT kal. 7,62 mm
• Silnik: 6-cylindrowy W-6 o mocy 240 KM
• Skrzynia biegów: 5-biegowa, manualna
• Pancerz: spawany z płyt walcowanych
• Długość: 7,63 m (całkowita), 6,91 m (kadłuba)

  

• Szerokość 3,14 m
• Wysokość: 2,20 m
• Prześwit: 0,37 m
• Masa własna: brak danych
• Masa całkowita: 14 000 kg
• Prędkość maks.: 44 km/h (na szosie), 10km/h (na wodzie)
• Zasięg: 240-260 km
• Zapas paliwa: 250 l

Użytkownicy:

• Związek Radziecki (ZSRR) - brak danych/ Rosja (FR) - 1 100szt. (w służbie pozostaje 150szt.)
• Afganistan - 50szt. (wycofane)
• Algieria (ARLD) - brak danych (wycofane)
• Angola (LRA) - 68szt. (wycofane)
• Benin (LRB)/ Benin - 20szt.
• Białoruś (RB) - 8szt. (wycofane)
• Bośnia i Hercegowina - 2szt.
• Bułgaria (LRB) - 250szt.
• Chiny (CHRL) - 250szt. (wycofane)
• Chorwacja (RCh) - brak danych (wycofane)
• Egipt (ARE) - 250szt. (wycofane)
• Finlandia - 15szt.
• Gwinea - 15szt.
• Gwinea Bissau - 15szt.
• Indie (RI) - 178szt. (wycofane)
• Indonezja - 70szt.
• Irak (RI) - 245szt. (wycofane)
• Jugosławia (SFRJ) - brak danych
• Kambodża - 20szt.
• Kongo (RK) - 3szt.
• Kongo (DRK) - 10szt.
• Korea Północna (KRLD) - 560szt.
• Kuba (RK) - 60szt.
• Laos (LRLD) - 30szt. (w służbie pozostaje 10szt.)
• Madagaskar - 12szt.
• Mozambik (RM) - brak danych (wycofane)
• Niemcy (NRD) - 170szt.
• Nikaragua (RN) - 22szt. (w służbie pozostaje 10szt.)
• Polska (PRL) - 300szt.
• Serbia i Czarnogóra - 100szt.
• Syria (SRA) - 80szt. (wycofane)
• Uganda - 50szt. (w służbie pozostaje 20 szt.)
• Ukraina - 5szt. (wycofane)
• Węgry (WRL) - 100szt.
• Wietnam (SRW) - 300szt.
• Zambia - 50szt. (w służbie pozostaje 30szt.)

Źródła:

• http://pl.wikipedia.org/wiki/PT-76
• https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%A2-76

Michał Iljin (dyskusja) 03:16, lip 16, 2013 (UTC)IljinM.