Produkowany przez Uralską Fabrykę Wagonów (UWZ) w Niżnym Tagilu od roku 1973 do chwili obecnej. Wprowadzony na uzbrojenie Armii Radzieckiej na początku lat siedemdziesiątych jako następca czołgu T-55. Na wyposażenie Ludowego Wojska Polskiego (LWP) wszedł w 1978 roku. Do dziś stanowi podstawowy komponent polskich wojsk pancernych, według danych MON z 1 października 2005 w użyciu było 597 takich wozów. ZSRR sprzedał licencje na jego produkcję do kilku krajów: Czechosłowacji (CSRS), Indii (RI), Jugosławii (SFRJ), Polski (PRL). W naszym kraju produkowany jest w gliwickim Bumarze w następujących wersjach: T-72M, T-72M1, T-72M1D, T-72M1Z oraz w zmodernizowanej konstrukcji PT-91. Ogółem do połowy lat 90-tych zbudowano około 20 tysięcy tych czołgów w kilku krajach świata. Czołgu T-72 używają armie kilkunastu państw.
Czołg T-72 należący do polskiej armii na paradzie w Warszawie w 2012 roku.
Wyprodukowane egzemplarze: ok. 30 000szt. (stan na połowa lat 90-tych)
Dane techniczne:
Uzbrojenie główne: armata gładkolufowa 2A46M kal. 125 mm
Uzbrojenie dodatkowe: sprzężony z armatą ukmPKT kal. 7,62 mm, przeciwlotniczy wkmDSzK lub wkm NSW kal. 12,7 mm oraz 8 wyrzutni granatów dymnych kal. 82 mm na wieży
Silnik: wysokoprężny, 12-cylindrowy W-46 o mocy 780 KM
Skrzynia biegów: 8-biegowa, manualna
Pancerz: kompozytowy, reaktywny, spawany z płyt walcowanych, grubość: 200 mm
Długość: 9,53 m (całkowita), 6,67 m (kadłuba)
Szerokość: 3,46 m (kadłuba), 3,72 m (z osłonami przeciwkumulacyjnymi)
Wysokość: 2,19 m
Prześwit: 0,43 m
Masa własna: ...
Masa całkowita: 41 000 kg
Prędkość maks.: 60 km/h (na szosie), 45 km/h (w terenie)
Zasięg: 450-600 km (na szosie)
Zapas paliwa: 1 590 l (z dodatkowymi zbiornikami)
Czołg T-72MBT byłej wchodnioniemieckiej Narodowej Armii Ludowej (NAL)
Modernizacje:
T-72M1Z - opracowana w Polsce modernizacja T-72M1, czołg doprowadzony do standardu PT-91 Twardy
PT-91 Twardy - opracowana w Polsce (RP) w oparciu o czołg T-72M1 gruntowna modernizacja polegająca na zamontowaniu nowego systemu kierowania ogniem DRAWA, wymianie silnika W-46 o mocy 780 KM na opracowany w polskich zakładach PZL-Wola silnik S-12U o mocy 850 KM oraz montażu pancerza reaktywnego ERAWA pokrytego warstwą absorbującą fale radarowe zmniejszające zasięg wykrycia czołgu przez radary pola walki
Asad Babil - wersja produkowana w Iraku za czasów Saddama Husajna
M84 - opracowana w Jugosławii (SFRJ) w 1983 roku zmodernizowana wersja rozwojowa T-72M, wyposażona m.in. w rodzimy System Kierowania Ognia (SKO), nowy silnik
T-72M2 Moderna - opracowana w Słowacji (RS) modernizacja T-72M1, nowy system kierowania ognia i silnik, pancerz reaktywny Dyna-S
T-72SIM-1 - przeprowadzona w Izraelu przez firmę Elbit modernizacja na zamówienie Armii Gruzińskiej. System kierowania ognia Drawa i pancerz reaktywny ERAWA z PT-91
TR-125 - wersja rozwojowa konstrukcji rumuńskiej
Czołgi T-72 podczas ćwiczeń poligonowych
T-72M1 - opracowana przez producenta czołgu, fabrykę Ural Wagon Zawod w 2012 roku w Rosji (FR) modernizacja czołgu T-72 polegająca na zamontowaniu nowych przyrządów obserwacyjno-celowniczych firmy Biełomo z Białorusi (RB), cyfrowej radiostacji R-168-25UE-2, odbiornika nawigacji satelitarnej oraz wymianie silnika W-46 o mocy 780 KM na silnik W-84MS o mocy 840 KM oraz montażu pancerza reaktywnego. Jest to wersja proponowana na eksport, wersja na potrzeby Sił Zbrojnych Rosyjskiej Federacji podlega znacznie rozleglejszej modernizacji.
